Schaven: zo bewerk je hout
Schaven is, net als boren of zagen, een houtbewerkingstechniek die wordt gebruikt voor het egaliseren en gladmaken van oppervlakken. Tegenwoordig worden niet alleen handschaven, maar ook moderne elektrische schaven gebruikt hiervoor.. In dit artikel vind je praktische tips, stapsgewijze instructies voor het schaven van houten oppervlakken en antwoorden op de meest gestelde vragen over schaven
Waar wordt een schaafmachine voor gebruikt?
Met een schaafmachine kunnen verschillende houtsoorten vlak worden geschaafd, materiaaldiktes worden verminderd of oppervlakken worden gladgemaakt. Er zijn in principe drie verschillende soorten schaven: houtschaven, metaalschaven en elektrische schaven, die allemaal de volgende basiselementen hebben:
- Schaaflichaam: de onderkant van de schaaf helpt het mes dunne laagjes hout weg te halen. Die worden ook wel ‘spanen’ genoemd.
- Schaafijzer of blad: het mes snijdt dunne laagjes van het materiaal af.
- Klemapparaat: die bevestigt het schaafijzer.
- Hout- en metaalschaven zijn handschaven.
Deze zijn echter niet genoemd naar het te bewerken materiaal, maar verschillen in de structuur van het schaaflichaam. De houten schaaf bestaat uit een houten structuur, terwijl de metalen schaaf gemaakt is van gereedschapsstaal. De elektrische schaafmachine wordt aangedreven door een elektromotor met een tandriem en werkt op dezelfde manier als een freesmachine. Hij heeft twee of meer messen die snel en precies materiaal verwijderen. Alle drie de apparaten zijn ideaal voor schaven.
Elektrisch of met de hand
De handschaaf is gereedschap voor complexe, fijne houtbewerking, zoals meubelmaken. De elektrische schaafmachine is zeer geschikt voor ruw werk, zoals het schaven van planken en vloerdelen.
4 tips voor correct schaven
Met een paar tips kunnen verschillende houtsoorten gemakkelijk bewerkt worden met zowel een handschaaf als een elektrische schaaf.
Tip 1: controleer het gereedschap
Scherpe schaafmessen of schaafijzers zijn belangrijk bij het schaven, zodat de houtvezels niet worden afgescheurd maar netjes worden afgesneden. Het lemmet (het scherpe snijdeel) moet daarom van het oppervlak worden gehaald zodra het ongelijk wordt. Als het lemmet ongelijk is, moet het opnieuw worden geslepen. Hiervoor is bijvoorbeeld een combinatiesteen met een korrelgrootte van 1000 tot 6000 geschikt. Elektrische schaafmachines hebben meestal verwisselbare messen die omgedraaid kunnen worden zodra ze bot worden. Ze worden niet opnieuw geslepen, maar vervangen als ze versleten zijn.
Kies de snijhoek passend bij het materiaal
De snijhoek geeft de hoek aan tussen het snijvlak van het mes en het houtoppervlak. Bij het schaven wordt deze aangepast aan verschillende houtsoorten:
Houtsoort | Snijhoek |
|---|---|
Naaldhout | 35°-45° |
Loofhout | 40°-55° |
Tropisch hout | 50°-65° |
Tip 3: Verwijder niet te veel materiaal
Om een gelijkmatig oppervlak te krijgen, moet je niet te veel materiaal in één keer verwijderen. Het schaafblad kan hiervoor worden ingesteld op een lage schaafdiepte van 1,5 mm. Schaafdiepten van 2 tot 3 mm zijn handig bij het afschaven van randen.
Tip 4: Geleid de schaaf
Bij schaven gebruik je de kracht van je hele lichaam. Sta stevig naast de werkbank en gebruik je lichaamsgewicht om te duwen. Eerst licht en pas aan het eind harder.
Vragen en antwoorden
De juiste techniek is cruciaal bij het gebruik van een handschaaf. Hoewel het werk meer kracht en tijd vergt in vergelijking met een elektrische schaafmachine, is het oppervlakteresultaat beter. Het schaven van grote oppervlakken gaat veel sneller met een elektrische schaafmachine, maar het resultaat is over het algemeen minder fijn. Bovendien kunnen er bij verkeerd gebruik fijne lijnen haaks op de schaafrichting, zogenaamde schaafstrepen, op het oppervlak verschijnen.
Conclusie
Schaven is puur een kwestie van oefenen: hoe vaker, hoe beter de resultaten. In vergelijking vergt het gebruik van een handschaaf meer oefening dan het gebruik van een elektrische schaaf, waarmee je snel en moeiteloos grote oppervlakken kunt bewerken. Voor veel doe-het-zelvers is het daarom zinvol om zowel een handschaaf met klein formaat als een praktische elektrische schaaf in de gereedschapskast te hebben.
